Op donderdag 4 mei, de eerste zomerse avond van het jaar, gingen vijf mensen uit drie verschillende levensbeschouwelijke hoeken met elkaar in gesprek in de Zille te Ham. Het gespreksonderwerp was ‘solidariteit’.
De avond startte met enkele voorbeelden van solidariteit die de oorlog in Oekraïne en de aardbeving in Turkije heeft teweeggebracht, zowel in religieuze als niet-religieuze gemeenschappen. Sam van Avansa Limburg leidde het gesprek en maakte zo onmiddellijk duidelijk dat solidariteit een belangrijke waarde is in veel levensbeschouwingen. Hij wilde weten waaraan de panelleden denken bij het horen van deze term. En onmiddellijk vulde hij dit aan met de vragen: ‘waarom zijn jullie solidair en is dit dan altijd onbaatzuchtig’? Dit was het begin van een rijk en authentiek gesprek tussen Thieu Plessers (katholiek), Jac De Bruyn (katholiek), Carl Geubbelmans (vrijzinnig humanist), Asif Ben Owais (ahmadiyya islam) en Ferhat Polat (islam).
Carl beet de spits af en verwees voor zijn invulling van solidariteit naar Lech Walesa. Solidariteit is zich samen ontplooien. Het komt deels voort uit compassie en medeleven en is volgens hem niet noodzakelijk onbaatzuchtig. Ook Asif volgde het spoor van het medeleven. Hij vulde aan dat solidariteit een morele kwaliteit is. Het is de ander helpen zonder eigen voordeel. Ferhat nuanceerde dit verder. Solidariteit is deels onbaatzuchtig, maar deels ook niet. Je doet het altijd voor ‘iets’. Ferhat gaat ervan uit dat ieder mens solidair is. Het ligt in de aard van de mens om te werken aan een sterke samenleving, zijn invulling van solidariteit. Vanuit de christelijke hoek klonk dat je solidariteit altijd invult vanuit je eigen achtergrond en levensbeschouwing.
Of het dan uitmaakt voor wie je solidair bent, wilde Sam weten. Zijn we enkel solidair met onze eigen mensen of voor iedereen? Jac stelde resoluut dat hij geen onderscheid maakt in het solidair zijn en gaf enkele voorbeelden uit zijn persoonlijk leven. Carl gaf aan dat we in onze solidariteit nogal gestuurd worden door de media. Zij bepalen vaak wat we zien en wat we horen en dus ook met wie we ons verbonden voelen. Belangrijk is dan dat we als mens verder kijken, want iedereen heeft recht op hulp. Ferhat gaf aan dat het begrijpelijk is dat hoe meer raakvlakken er zijn, hoe groter het solidariteitsgevoel er is. Daarom is het volgens hem zo belangrijk om samen te werken tussen verschillende religies. De waarde solidariteit delen we allemaal, maar er zijn culturele verschillen. Door samen te werken, kunnen we deze overbruggen en voor meer mensen solidair zijn. Islamitische gezien moeten we solidair zijn met iedereen, stelde Asif. Hij beaamde dat dit alleen maar kan als we in dialoog gaan met elkaar. Ook Thieu is ervan overtuigd dat we met velen samen moeten bouwen aan een zorgzame samenleving. Belangrijk is, zo stelde hij, dat ik meedoe en dat ik ook anderen oproep om mee te doen. Zijn kracht hiervoor haalt hij uit zijn geloof. Ferhat beaamde dat ook zijn geloof zijn solidariteit sterker maakte. Carl merkte op dat zijn solidariteit vertrekt vanuit de ander.
De verschillende sprekers gaven aan ook oog te hebben voor de mondiale en maatschappelijke uitdagingen, zoals de klimaatcrisis. Met betrekking tot het klimaat stelde Carl dat hij vooral inzet op bewustmaking alsook kleine verschillen probeert te maken waar mogelijk, zoals bijvoorbeeld biologisch afbreekbare pennen te gebruiken. Jac haalde aan dat er heel wat christelijke organisaties zijn (Broederlijk Delen, Welzijnszorg, Pax Christi, Ecokerk, Orbit, …) die zich inzetten voor de mondiale en maatschappelijke uitdagingen. Thieu vulde daarbij aan dat ecologie en armoede door de huidige paus terug onder de aandacht zijn gebracht met het document Laudato Si’. Daarin pleit de paus voor een structurele solidariteit. Ook in de islam is het ecologisch bewustzijn aanwezig. Zo gaf Ferhat aan dat het thema ‘verspilling’ vaak aan bod komt. Het is bijvoorbeeld belangrijk om tijdens de wassing geen water te verspillen. Asif vertelde dat ze als moslims bewakers van de wereld zijn. Het lijden van een persoon is het lijden van iedereen. Belangrijk is dus om oog te hebben voor iedereen. In de islam is er daarom ook de zakat: de verplichte gift die elke moslim (2,5% van zijn welvaart) moet doneren tijdens de ramadan aan zijn minder welstellende medemens. Dit is iets anders dan de ‘sadaka’: het vrijwillig geven. Sadaka is meer dan enkel geld geven. Dit kan ook gaan over een glimlach schenken. Het gaat over het goede doen, elke dag. Solidariteit, zo stelde Ferhat, is meer dan enkel en alleen de minderbedeelden helpen. Het is ook een morele kwestie. Het gaat over tekortkomingen ‘dekken’, fouten van een ander vergeven, of hun gebreken verbergen.
Als laatste wilde Sam nog weten hoe het thema solidariteit tot uiting komt in de basisgeschriften/heilige boeken van hun levensbeschouwing. Carl nam als eerste het woord en vertelde dat hij geen heilig boek heeft zoals de moslims of de christenen, maar dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als een basistekst kan gezien worden. Daarin wordt er veel belang gehecht aan gelijkheid die gekaderd wordt in solidariteit. Asif vertelde dat ook gelijkheid in de Koran belangrijk is. Wat je voor jezelf wenst, moet je ook voor de andere wensen. De islamitische leerstellingen helpen je om anderen te helpen. Ferhat vulde aan dat je enkel je goede daden kan meenemen. Deze gedachte zet ook aan tot een solidaire houding. Voor Jac is de vers ‘wat je voor de minste hebt gedaan, heb je voor mij gedaan’ uit de bergrede (een stukje uit het Nieuwe Testament waarin Jezus zijn leer verkondigde) zijn leidraad voor een solidaire houding. De vers die Thieu aanzet tot solidariteit is ‘Wees heilig zoals Ik heilig ben’. Vervolgens vertelt hij dat niet alleen in het Nieuwe Testament, maar ook in het Oude Testament veel aandacht gaat naar solidariteit in de vorm van gastvrijheid, uitbuiting tegen gaan en herverdeling. En het is juist dat boek dat we met verschillende religies delen.
De 40 aanwezigen waren blij dat ze die avond niet op een terrasje zaten, maar getuige konden zijn van dit gesprek. Na dit gesprek was iedereen het erover eens: er is veel verbinding tussen de levensbeschouwingen en we willen allemaal werken aan een solidaire samenleving. Belangrijk is dan ook dat we elkaar leren kennen en elkaar vinden in dit gemeenschappelijk doel. Avonden zoals deze dragen daar toe bij! Met een lekker stukje cake en een drankje aangeboden door de diensten diversiteit van Ham en Beringen werd er nog gezellig nagepraat.
Door Machteld Reynaert, coördinator CCV Hasselt en Sam Stefani, Vormingswerker Avansa Limburg.
