Natuur op voorschrift

Dit kantelpunt betekent een cruciale verschuiving voor Homo sapiens, een soort die zich ontwikkelde in kleine gemeenschappen in een hoofdzakelijk natuurlijke omgeving. De mensheid leeft nog maar zes generaties in een dichtbevolkte en hoogtechnologische maatschappij. Daar staan 350.000 generaties dichtbij de natuur tegenover. Zoals milieuwetenschapper Jules Pretty (2007) het prachtig uitdrukt: ‘Als we de gehele menselijke geschiedenis als één week beschouwen die op maandag begint, dan ontstaat onze moderne wereld ongeveer drie seconden voor twaalf, op zondagavond’.

Volgens de vele aanhangers van bijvoorbeeld de evolutionaire psychologie, de Darwiniaanse psychiatrie en de sociobiologie, levert dit een mismatch op. Met mismatch wordt verwezen naar het feit dat het aanpassen van een soort aan zijn omgeving tijd kost en dat de westerse homo sapiens door de te abrupte verandering naar een snel verstedelijkte en ontwrichte maatschappij absoluut geen kans kreeg om te wennen aan zijn huidige leefomgeving. Neem nu ons menselijk brein. Dat bevat nog altijd oeroude structuren die geëvolueerd zijn in een natuurlijke context, maar toch willen we dat het optimaal functioneert in de onnatuurlijke stedelijke omgeving waarin de meesten onder ons tegenwoordig leven. Wat het lichaam betreft is het geen ander verhaal. Wie van ons had er bijvoorbeeld nog nooit last van uitlaatgassen of straatlawaai? Zowel mentaal, als fysiek zijn we momenteel behoorlijk van slag en dat is logisch. De kloof die er heerst tussen datgene waarvoor ons lichaam gemaakt is en datgene wat we datzelfde lichaam tegenwoordig aandoen, draagt bij tot moderne beschavingsziektes zoals burn-out, depressie, obesitas en een hoge bloeddruk.

Samen met de teloorgang van de natuurlijke leefomgeving en de opkomst van een niet op mensen afgestemde leefwereld, verdwijnt ook het contact tussen mens en natuur. Onze soort spendeert te weinig tijd in en met de natuur.

Is er een effect van dit alles op onze ontwikkeling, onze gezondheid en ons welbevinden? Hebben we als mens natuur nodig? Het antwoord is ja! Net nu natuur verdwijnt, bevestigt wetenschappelijk onderzoek dat wat we al lang aanvoelen: groen is goed voor onze gezondheid. Dat leidt er bijvoorbeeld toe dat de National Health Service ervoor ijvert dat Britse huisartsen tuinieren voorschrijven aan patiënten met kanker, dementie en psychische problemen. Dichter bij huis horen we dezelfde wind waaien. Hier wordt groen weleens omschreven als een goedkoop ‘medicijn’ of een groene vitamine zonder bijwerkingen.

Laat ons nog even in het midden houden of dit werkelijk zo is. Feit is wel dat contact met bepaalde natuur zowel preventief als curatief (helend) belangrijk blijkt. Maar waarom? Hoe gaat het in zijn werk en welke voordelen kan natuur voor onze gezondheid opleveren?

Wel, wist je dat er een bodembacterie bestaat die een soortgelijke werking heeft als serotonine en dat een wandeling door het juiste bos stress laat afnemen en ons immuunsysteem een boost geeft? Wist je dat contact met ‘gezonde’ natuur onze bloeddruk kan laten zakken en de concentratie cytokines en witte bloedcellen in ons bloed kan wijzigen? Wist je dat buiten spelen onontbeerlijk is voor onze kleinsten en mensen zich minder eenzaam voelen in een natuurlijke omgeving? Wist je dat schizofrenie meer voorkomt bij mensen die opgroeien in de stad en patiënten met zicht op groen sneller genezen en minder pijn voelen? Wist je dat een groene leefomgeving gelinkt is aan minder angst, depressie, obesitas, ADHD, agressie en een betere concentratie? En ga zo maar door! Kortom natuur kan ons heel wat bieden, zowel voor onze fysieke, sociale als psychische gezondheid. Magisch, toch?

Met dank aan Pepijn Verheyen (meer info)