Donderdag 24 november gingen vier mensen uit vier verschillende levensbeschouwelijke hoeken met elkaar in gesprek in CC Maasmechelen. Sam en Machteld schreven onderstaand verslag.
Het gespreksonderwerp was ‘solidariteit’ en de relatie tot de vier aanwezige levensbeschouwingen. Bart Sliepen vertegenwoordigede de humanistisch-vrijzinnige gemeenschap. Bart is moreel consulent bij het Huis van de Mens in Maasmechelen. Naast hem zat Ruddy Pareyns. Ruddy is priester in Maasmechelen en was jarenlang de geestelijke kracht achter de christelijke arbeidersbeweging. Johan Jacques vertegenwoordigde de boeddhistische gemeenschap. Misschien is er niet meteen sprake van een zichtbare ‘gemeenschap van boeddhisten’ in Limburg, toch zijn er redelijk wat boeddhistische (meditatie)kringen die geregeld samenkomen. Ten slotte was er Ahmed Calik. Hij vertegenwoordigde de islam. Hij is islamleerkracht in Brussel en mede-oprichter van een islamitische hulporganisatie. Maasmechelen is zijn thuisbasis. Het gesprek werd geleid door Sam, vormingswerker bij Avansa Limburg.
Hoewel het panel uit vier mannen bestond, begon de avond met een voorwoord van een vrouw: Karen Armstrong, Brits auteur en expert op het terrein van de religie en levensbeschouwelijke thema’s. We zagen een fragment uit haar ‘TED-Talk’. Dit fragment handelde over de ‘gulden regel’. Deze regel komt voor in verschillende religies en levensbeschouwingen, namelijk ‘behandel anderen altijd zoals je zelf wilt worden behandeld’.
Deze ‘gulden regel’ klonk immers herkenbaar voor de panelleden. Ze beaamden dat deze regel doorschemert in deze basisgeschriften. Voor Ruddy is dat de Bijbel, voor Ahmed is dat de Koran en voor Bart is dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Voor Bart is de UVRM niet meteen een ‘heilige’ tekst maar eerder een ‘moreel kompas’. Ook in het boeddhisme zijn er teksten en wordt de leer van de boeddha doorgegeven van generatie op generatie. Maar Johan stelde dat solidariteit en naastenliefde niet uitsluitend ‘religieuze’ of ‘levensbeschouwelijke’ waarden zijn. Ze zijn ‘des mensens’. Ieder mens is in zijn kern bekommerd om zijn medemens. Maar als er toch een term is die solidariteit verwoordt in het boeddhisme, dan is het wel het sanskriet woord ‘Dana’. Dit betekent ‘onvoorwaardelijke vrijgevigheid’. Johan vertelde vervolgens over zijn boeddhistische inleefweek waar hij als bedelaar in Brussel diende te overleven. Daar merkte hij veel solidariteit in de vorm van aalmoezen en giften die passanten hem gaven.
Ruddy gaf aan dat de kern van het christen-zijn de ontmoeting van Christus is in de ‘dienstbaarheid aan de andere’. Deze dienstbaarheid (voor de armen, vluchtelingen, mensen die het minder gemakkelijk hebben) wordt zelfs gezien als een religieuze ervaring. Maar het stopt niet bij caritas-initiatieven zoals St.-Vincentius, hoewel deze zeer waardevol zijn. Daarnaast moet er sprake zijn van ‘structurele rechtvaardigheid’ die mede voortvloeit uit de christelijke naastenliefde. Als ervaringsdeskundige gaf Ruddy het voorbeeld van de christelijke vakbond die het opneemt voor de rechten en de lonen van de arbeiders. Zo sprak hij over het Rerum Novarum die de in 1891 de vakbonden een duw in de rug gaf en structurele maatschappelijke verandering teweeg bracht.
Ahmed sprak over de vijf pijlers van de islam. Eén van die pijlers is de armenbelasting of ‘zakat’. Dit is de verplichte gift die elke moslim (2,5% van zijn welvaart) moet doneren aan zijn minder welstellende medemens. Dit is een expliciet voorbeeld van solidariteit. Maar solidariteit is niet beperkt tot die ene pijler. Solidariteit schemert door in de overige vier pijlers van de islam. De geloofsbelijdenis waarin de solidariteit met God/Allah wordt uitgesproken. De vasten of ramadan geeft empathie met de hongerige. De bedevaart naar Mekka of de ‘hadj’ waar iedereen elkaars gelijke is. En ten slotte het dagelijkse gebed waarin wordt benadrukt dat alles ter wereld een manifestatie is van God/Allah.
En wat met de mondiale uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden? Wat met de roep naar solidariteit over de grenzen heen? Denk bijvoorbeeld aan de klimaatopwarming en de oprichting van een solidariteitsfonds voor landen die als eerste getroffen worden door de gevolgen van de klimaatopwarming. Denk aan extreme droogtes in Afrika en extreme regenval in Zuid-Oost-Azië. In hoeverre roepen de levensbeschouwingen en religies op tot klimaatbewustzijn en/of andere wereldwijde problemen? En wat doen we lokaal? Bart haalde het gezegde van Rik Pinxten aan, namelijk ‘denk globaal, handel lokaal’. Als vrijzinnig-humanist word je opgeroepen om een steentje bij te dragen aan de wereld. Daarnaast hebben ze een ecologisch geboortebos gepland in Hasselt. Dit doen ze in Maasmechelen concreet door een opruimactie aan de vervuilde oevers van de Maas. Ook hebben ze inzamelacties georganiseerd voor de Oekraïners die getroffen zijn door de oorlog in hun land...
Ahmet merkte op dat ook de Koran een ecologische boodschap heeft, namelijk ‘eet en drink, maar verspil niet’. Daarnaast zei hij ook dat rente vragen op leningen wordt afgeraden in de islam, omdat het de rijken rijker maakt en de armen armer. Concreet sprak Ahmed nog over zijn werk in zijn eigen liefdadigheidsorganisatie. Ruddy haalde de situatie in Rusland en Oekraïne aan. Jezus’ boodschap ‘keer de andere wang toe’ is een oproep tot naastenliefde, meer nog zelfs tot het liefhebben van je vijanden zelfs aan je vijand. Naar analogie met Jezus’ boodschap dienen we na te denken over een herstelplan voor zowel Oekraïne als Rusland. Geen gemakkelijke boodschap. Dit bood stof tot nadenken. Hierop vulde Ahmed aan dat ook de islam vergevingsgezindheid voorop stelt. Je dient een persoon en zijn slechte daad los van elkaar te zien. Enkel dan kan je je naaste vergeven en helpen. Daarnaast gaf Bart nog een opmerking over de waarde ‘inclusie’ in het vrijzinnig-humanisme: iedereen moet als individu mee aan boord kunnen van de samenleving, ongeacht zijn achtergrond. Ten slotte gaf Johan nog een opmerking over één van de kernbegrippen van het boeddhisme, namelijk het lijden of ‘dukkha’. Om anderen te helpen is het zinvol om eerst je eigen leed onder ogen te zien, waarna je de ander kan helpen en zijn lijden verzachten.
Interesse om ook zo een avond bij te wonen? Schrijf je dan in voor 'Panelgesprek: Levensbeschouwing en solidariteit' op donderdag 4 mei.
Na het panelgesprek was er nog tijd voor enkele vragen uit het publiek. Tijdens het vragenrondje benadrukte Ruddy dat structurele maatschappelijke verandering wel mogelijk is. Maar het is een traag proces. Dit heeft de geschiedenis al aangetoond. Een solidaire samenleving is een werk van lange adem. We sloten de avond af met een drankje voor alle aanwezige deelnemers aangeboden door de dienst samenleving van Maasmechelen Er werd nog gezellig nagekaart. Deze avond werd mogelijk gemaakt door de dienst samenleving van Maasmechelen, CC Maasmechelen, CCV Hasselt en Avansa Limburg. Met dank aan de panelleden voor hun engagement!
Door Sam Stefani en Machteld Reynaert
