Leo Bormans reist de wereld rond als ambassadeur van ‘geluk en levenskwaliteit’. Hij is onderzoeker en auteur van internationale bestsellers als ‘The World Book of Happiness’ en ‘The World Book of Hope’.
“Hoop wordt zonder twijfel het woord van het jaar. Nooit eerder beseften we hoe belangrijk dat begrip in ons denken en doen is. Toch wisten we tot voor kort weinig over dit mechanisme. Het werd als een vaag verlangen in het kastje van het spirituele gestopt en niet wetenschappelijk bestudeerd.
Dante wist al dat een leven zonder hoop het ergste is wat een mens kan overkomen. Boven de hel plaatste hij niet de inscriptie ‘Hier zult u eeuwig lijden’ maar ‘Hier verlaat u alle hoop’. Een verlangen zonder hoop is de ergste psychologische toestand. Sommigen vertalen hoop nu eenzijdig als ‘hoop op een vaccin’ en nostalgie naar het verleden. Hoop is echter veel meer dan dat. Corona is echt niet het laatste obstakel dat we op onze weg zullen vinden.
Voor ‘The World Book of Hope’ ondervroeg ik vijf jaar geleden honderd wetenschappers uit vijftig landen, die hoop bestuderen: the psychology of possibility. Hun bevindingen kunnen ons nu richting en ruimte geven. Ik heb met plezier een exemplaar bezorgd aan de premier en de Minister van Volksgezondheid. Hoopvolle mensen halen op alle domeinen van het leven betere resultaten en hebben een hoger welbevinden. Ze zijn dankbaarder en vergevingsgezinder, leven harmonieuzer en worden gezonder oud. Ze ontwikkelen van jongs af aan karaktereigenschappen die we door ons consumptieleventje wat verleerd waren: geduld en doorzettingsvermogen. Daardoor maken ze zelfs endorfines aan die werken als een natuurlijk medicijn: hoop verlicht de pijn, versterkt het organisme en bevordert het herstel. Het is een bron van onschatbare waarde. Zolang er hoop is, is het immers relatief gemakkelijk te verdragen dat we onze doelen niet bereiken en daarover niet gefrustreerd raken. Wanhoop leidt naar agressie, zo getuigen de beelden van de voorbije maanden en dagen uit de Verenigde Staten. Amerikanen hamsterden geen wc-papier maar kogels, omdat de overheid en ‘de anderen’ niet te vertrouwen zijn. En het is nu net vertrouwen in elkaar en in de instellingen dat hoop mogelijk maakt.
We hoeven hierbij niet mee te lopen met de tirannie van positief denken. De zuster van hoop is Twijfel. Niets is vanzelfsprekend. De dochters van hoop zijn echter Woede en Moed. We zijn terecht boos en verdrietig. Maar dergelijke emoties kunnen ons ook verlammen. Hoopvolle mensen slagen erin om twijfel en woede om te zetten in daadkracht en moed. Hoop is wat anders dan een wens of het geloof dat je plots met een toverstaf alles zult oplossen, hoezeer mensen als Trump ons dat ook wilden doen geloven. Het gaat om een innerlijke houding, het vermogen om keuzes te maken die je de mogelijkheid bieden verder te gaan, ondanks de omstandigheden. Dat is een interne beslissing. Je kunt het leren en het is bijzonder besmettelijk. Het werkt als een virus. Hoopvolle mensen beschouwen het als hun missie om andere mensen ook hoopvol te stemmen.
Hoop blijkt een cruciale buffer te zijn bij tegenslag en een waardevolle sleutel voor een betere toekomst. De drie pijlers van hoop zijn: doelen stellen (goalsetting), wegen vinden om die doelen te bereiken (pathwaythinking) en eigenaarschap van je leven opnemen (agency). Het is altijd een combinatie van willpower en waypower. Sceptici kun je maar overtuigen door op beide krachten te werken: de wil en de wegen. Hoe hoger het gevoel van samenhang (sense of coherence), hoe beter het resultaat: begrijp ik het, kan ik het en heeft het zin? Informatie moeten we dus combineren met inspirerende voorbeelden en een waardevol uitzicht.
Hoop valt niet samen met optimisme of een positieve verwachting. Het staat haaks op struisvogelgedrag en houdt een engagement in om te werken aan verandering. Hoop is optimisme met opgestroopte mouwen: je komt in actie om je doelen te bereiken. Uit wetenschappelijk onderzoek naar het effect van een langdurige quarantaine blijkt dat mensen daardoor wel degelijk sociale groei kunnen ervaren, als tenminste aan drie voorwaarden voldaan zijn: gemeenschappelijke doelen stellen en een groter doel opdelen in kleine doelen (bijvoorbeeld dit virus verslaan door zich aan de maatregelen te houden), emoties te delen (zowel de negatieve als de positieve) en in interactie te blijven met elkaar, in goede en in kwade dagen. Toen Pandora haar onzalige kruik had geopend, waardoor alle rampen over de wereld kwamen, was het enige dat ze onderaan in de kruik ontdekte hoop: de motor en de zuurstof van ons handelen. Hoe meer inzicht we daarin verwerven, hoe sterker we in het leven kunnen staan. Wat er ook op ons afkomt.”
Met dank aan Leo Bormans.
Heb jij last van een winterdip?
Tot aan de lente organiseren we extra leuke (online) activiteiten en sturen we geluksmails om deze donkere periode door te komen. Schrijf je gratis in voor onze aparte wekelijkse nieuwsbrief vol boeiende artikels, tips en activiteiten.
Datum bericht
ma 1 februari '21
