De vrijwilligers gaan praten met de organisatoren van evenementen, vieringen en feesten. Maar ook ambachten (bijvoorbeeld het teen- en rietvlechten in Dilsen-Stokkem), oude volksspelen (bijvoorbeeld het ‘pagschieten’
in Alken) en gebruiken in de religieuze sfeer (bijvoorbeeld het Heilig Paterke
in Hasselt) komen aan bod. Maar soms zit een betekenisvol gebruik in een klein hoekje, denk maar aan de kleine bermmonumentjes
die je geregeld langs de weg ziet staan: kruisjes, herdenkings-plaatjes of zelfs heuse kapelletjes die doen herinneren aan de slachtoffers van een ongeval. Pieter, coördinator van het project, ging op gesprek bij een koppel dat een bermmonument onderhoudt in Genk.
Verder zijn er de klassieke en meer gekende vieringen en grote evenementen rond oudere tradities of heiligenvereringen, zoals deze van de Heilige Rita in Sint-Truiden. Denk ook aan de Barbaravieringen
in de mijnregio. Zo ging Luk praten met Patricia, proost van de mijnwerkers-brancardiers van Paal (Beringen). Naar jaarlijkse gewoonte vieren de lokale mijnwerkers sinds 1951 hun patroonheilige Barbara. Een ander gekend voorbeeld is de Sint-Hubertusviering
in Wiemesmeer, een gehucht in Zutendaal. Vrijwilliger Jonas Slegers ging praten met Daniël, voorzitter van het comité Sint-Hubertusfeesten. Hij vertelde over de ‘slipjacht’: hierbij tracht men een wild dier met een meute honden te volgen en te pakken. Een ander voorbeeld van een (middel)groot evenement zijn de Evermarusfeesten
in Rutten, een deelgemeente van Tongeren. Karen ging op gesprek bij Albert en François van het Evermaruscomité. Ze vertelden over deze traditie die al meer dan 1050 jaren wordt gevierd.
Niet enkel de ‘autochtone Limburgers’ hebben tradities. Ook de mensen en gemeenschappen met een migratieachtergrond hebben rijke gebruiken en rituelen. Zo viert de Italiaanse gemeenschap in Genk de traditie van La Befana. Sam ging op gesprek bij Luciano van vzw AFI. La Befana is een heks die jaarlijks op bezoek komt en de kinderen verblijdt met geschenkjes. Deze traditie heeft zelfs een link met het driekoningenfeest. Een andere ‘uitheemse’ traditie is het Spaanse ‘druiven eten’. Jonas ging praten met Ignacio, Guillermo en Elvira in Bilzen. Op Oudjaar, klokslag 12 seconden voor middernacht stoppen alle aanwezigen aan tafel iedere seconde een nieuwe druif in hun mond. Op middernacht wenst iedereen elkaar een gelukkig nieuwjaar of ‘Feliz añonuevo!’.
Tradities en gebruiken hoeven heus niet eeuwenoud te zijn om beoefend en beleefd te worden. Een relatief nieuwe traditie is kettingzaagkunst. Er duiken meer en meer voorbeelden van kettingzaagkunst op in Limburg. Luk ging praten met de fiere bezitter van een uitgezaagde uil in Bilzen.. Het is een kunst op zich. Denk ook aan nieuwe dialecten zoals bijvoorbeeld de Genkse citétaal die ontstond in de smeltkroes van culturen in de mijncités. Taalkundige Stefania ging hiervoor in gesprek met Sam.
Niet enkel tonen deze tradities en gebruiken de rijke cultuur en geschiedenis van Limburg. Ze hebben een grote betekenis voor alle betrokkenen. Daarom bepalen ze mee de identiteit van mensen, groepen en hele (dorps-)gemeenschappen die zich verbonden voelen met hun traditie(s). In alle gesprekken komt een grote mate van fierheid bovendrijven.
Bovenstaande voorbeelden zijn maar een greep uit de 100 tradities en gebruiken die we in kaart brengen. De voorlopige verzameling vind je hier. Zoals eerder al aangehaald: het werk is nog niet klaar. We zijn nog steeds op zoek naar vrijwilligers die tradities en gebruiken in kaart brengen aan de hand van gesprekken. Heb je zelf interesse om vrijwilliger te worden voor het project? Kom dan naar onze opleiding voor vrijwilligers op 28 maart 2023. Meer info over de opleiding vind je hier.
Voor je werk als reporter krijg je een handleiding en info over de traditie die je gaat verslaan met data, plaats en contactpersonen. Verder krijg je een vrijwilligersvergoeding van 3 x 30 euro voor het werk. Wij zorgen voor een verzekering. Van jou verwachten we een uitgeschreven verslag met enkele foto’s.
Misschien ben jij zelf trekker of lid van een team dat een gebruik in ere houdt, telkens weer organiseert of uitvoert, iets waar jullie fier op zijn? Aarzel dan niet ons te contacteren via beleving@volkskunde-limburg.be, en wie weet wordt jouw/jullie gebruik of traditie ook opgenomen in het project?!
