“Er zijn zo veel soorten eenzaamheid als er mensen zijn. Het is het subjectieve gevoel niet bij een ander terecht te kunnen met problemen. Verwar het echter niet met ‘allenigheid’: dat is alleen kunnen zijn zonder je eenzaam te voelen.” Prof. dr. Dirk De Wachter
Prof. dr. Dirk De Wachter is psychiater en psychotherapeut in het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. Hij is een graag geziene gast in tv-programma’s, geeft lezingen en schreef meerdere boeken, o.a. over de kunst van het ongelukkig zijn.
“In elke bevolkingsgroep vind je eenzame mensen, zelfs waar je het niet verwacht. Zo ben ik bijvoorbeeld enorm verschoten van het geluksonderzoek van Lieven Annemans; daaruit blijkt verrassend genoeg dat steeds meer jonge twintigers zich heel eenzaam voelen. Dat is vreemd, want normaal ben je dan in de bloei van je leven.
Eenzaamheid wordt toch vaker geassocieerd met ouder worden. Maar eigenlijk is eenzaamheid de rode draad in mijn praktijk. Veel mensen die bij mij op consultatie komen, voor welke problematiek ook, zijn blij dat ze eindelijk met iemand kunnen spreken. Dat is voor mij natuurlijk een compliment, maar hoe is het mogelijk dat hun enige gesprekspartner een psychiater is?
Goed gehecht zijn is een eigenschap die kan beschermen tegen eenzaamheid. Een kind dat opgroeit in een vertrouwde omgeving en het gevoel heeft dat het er mag zijn, gaat zich daar later ook naar gedragen.
Eenzaamheid is van alle tijden, het is het lot van de mens. We komen uit de moederschoot en staan plots alleen in de wereld. We proberen altijd opnieuw verbinding te maken. Vandaag zijn we ook allemaal een stuk individualistischer geworden: autonomie is het hoogste goed. Onze maatschappij zet in op succes, op niet mogen falen. Daardoor verliezen we de verbondenheid met andere mensen uit het oog en die houding kan leiden tot eenzaamheid.
Maar aan de andere kant ga ik het dorpse leven van de jaren 50 nu ook weer niet idealiseren. Iedereen kende iedereen, maar stel je voor dat je toen een 17-jarige homo was… Dat moet vreselijk geweest zijn.
Om goed te kunnen functioneren, moet je de lastigheden van het leven kunnen delen: de kleine ambetantigheden over je werk, je moeder, je baas, je studies… Als dat niet kan, dreigen er emotionele lastigheden te ontstaan, zeker bij psychologisch kwetsbare mensen. Goed omringd zijn en een fijne thuisomgeving bieden zeker bescherming tegen psychologische problemen zoals een burn-out.
Hoe bouw je zinvolle relaties op? Begin altijd met je eigen interesses. Dat is de ingangspoort. Of het nu sport, theater, pottenbakken of Spaanse les is: het kan een manier zijn om in connectie te komen met gelijkgestemden. Het gaat vaak om kleine stapjes, test voorzichtig met wie je een fijn gesprek kan hebben. Bij wie voel je je op je gemak? Wie is er nog zoals jij? Zoek laagdrempelige verbindingen. Daarvoor moet je een beetje koudwatervrees overwinnen, maar je kunt meer dan je denkt op dat vlak. Door het probleem onder ogen te zien, verdwijnt het vaak ook al een stukje.
Niemand heeft een eenduidige identiteit. Je bent nooit énkel student, énkel moeder, énkel Marokkaan. Hoe meer rollen je hebt in het leven, hoe meer potentiële verbindingen je kunt aangaan. Ik ben een groot voorstander van een inclusieve maatschappij waarin veel verschillende mensen naast elkaar kunnen bestaan. Het is belangrijk om gelijkgezinden te vinden die jouw problemen ook erkennen. Dan kun je samen zoeken naar mogelijkheden.”
Met dank aan Logo Limburg